منطقۀ آسيای مركزی و کشورهای افغانستان و پاکستان، طی چند دهۀ اخير به سبب شرایط خاص ژئواستراتژيکی، ژئوپليتيکی (قرار گرفتن در محل تلاقی قدرتهای منطقهای و فرامنطقهای)، ژئواکونوميکی (وجود منابع عظيم انرژی بهويژه نفت و گاز) و همچنین داشتن ویژگیهای فرهنگی منحصر به فرد، اهميتی روزافزون در نظام بينالملل کسب کردهاند.
در این میان، حضور روزافزون چین و هند بهعنوان قدرتهای اقتصادی از یک سو و رشد جریان افراط در منطقه از سوی دیگر، بر میزان اهمیت این حوزه افزوده است. اين وضعیت، موجب توجه بیشتر و افزايش رقابت قدرتهای بزرگ منطقهای و فرامنطقهای برای بسط و توسعۀ نفوذ خود و افزایش تلاش برای تاثیرگذاری بیشتر بر مديريت روندهای سياسی، امنيتی، اقتصادی و ترانزيتی در اين منطقه شده است. بر این اساس، تحولات این حوزه، تاثير مستقيم و عميقی بر منافع و امنيت ملی کشورهای منطقه، از جمله ج.ا.ایران دارد و لذا شناخت این منطقه و رصد تحولات آن برای همه کشورها از جمله ایران، از اهمیت ویژهای برخوردار است.
برای حصول به این شناخت، در سال 1393 جمعی از کارشناسان علاقهمند به تحولات افغانستان، آسیای مرکزی و پاکستان، موسسۀ غیرانتفاعی مطالعات راهبردی شرق را در شهر مشهد پایهگذاری کردند. شهر مشهد و استان خراسان رضوی، جایگاه ویژهای در توسعۀ مراودات سياسی، اقتصادی، ترانزیتی و فرهنگی ايران با كشورهای آسیای مرکزی، افغانستان و پاکستان دارد.
این موسسه به عنوان نخستین و تنها موسسۀ پژوهشى و تخصصی که بر مطالعۀ حوزۀ جغرافیایى شرق ایران تمرکز دارد، در تلاش است با فعالیتهاى علمى و پژوهشى، تحولات کشورهاى هدف را به شکل بىطرفانه و مستقل، تجزیه، تحلیل و سیاستپژوهى کند.